57 χρόνια από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη

Στις 27 Μαΐου του 1963 γράφεται ο τραγικός επίλογος της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο οποίος καταλήγει πέντε ημέρες μετά τη δολοφονική επίθεση που δέχτηκε από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη.

Το βράδυ της 22ας Μαΐου του 1963, ο Λαμπράκης βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη για να παρευρεθεί στην εκδήλωση για την παγκόσμια ειρήνη. Έξω από το κτήριο είχαν συγκεντρωθεί παρακρατικές ομάδες που διαδήλωναν και προπηλάκιζαν όποιον τολμούσε να πλησιάσει. Δεν κυκλοφορούσε κανένα αυτοκίνητο και οι δρόμοι είχαν κλείσει. Ο Λαμπράκης αποχώρησε συνοδευόμενος μόνο από δύο άντρες. Όταν βγήκε στον δρόμο ένα τρίκυκλο όχημα με δύο επιβαίνοντες πέρασε δίπλα του με μεγάλη ταχύτητα. Οδηγός ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και στην καρότσα του τρίκυκλου καθόταν ο Μανώλης Εμμανουηλίδης. Ο Λαμπράκης χτυπήθηκε, έπεσε στο έδαφος αιμόφυρτος και οι δύο άντρες απομακρύνθηκαν, χωρίς να τους σταματήσει κανείς απ’ τους παρευρισκόμενους αστυνομικούς.

Ο μόνος που έδρασε ήταν ένας περαστικός, ο Μανώλης Χατζηαποστόλου. Γνωστός με το όνομα «τίγρης», δικαιολόγησε πλήρως το παρατσούκλι του. Πήδηξε πάνω στο τρίκυκλο και για το επόμενο χιλιόμετρο πάλεψε με τους δύο δολοφόνους και κατάφερε να τους ακινητοποιήσει με τη βοήθεια τελικά ενός τροχονόμου, που δεν γνώριζε τη σκευωρία και έκανε το καθήκον του. Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο βαριά τραυματίας, ενώ διατυπώθηκαν κατηγορίες ότι δεν είχε την κατάλληλη ιατρική υποστήριξη. Η ιατροδικαστική έκθεση ανέφερε ότι είχε δεχτεί ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι από μεταλλικό αντικείμενο.

Ο Σπύρος Γκοτζαμάνης καταδικάστηκε σε 11 χρόνια κάθειρξη για θανατηφόρες σωματικές βλάβες σε βάρος του Λαμπράκη και διατάραξη της κοινής ειρήνης. Ο Εμμανουηλίδης καταδικάστηκε σε 8 χρόνια. Και στους δύο αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του «προτέρου έντιμου βίου» και ότι δεν «ενήργησαν από ταπεινά αίτια».

Και οι δύο αμνηστεύτηκαν και αφέθηκαν ελεύθεροι από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών. Οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής συνελήφθησαν και εξορίστηκαν και ο ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης φυλακίστηκε.

Ακτιβιστής για την ειρήνη, βουλευτής με την ΕΔΑ, ο Λαμπράκης αποτέλεσε μια από τις πιο λαμπρές φυσιογνωμίες της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας.

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από την ταινία του Κώστα Γαβρά, «Ζ». Πρόθεση των δημιουργών ήταν το «Ζ» του τίτλου να προφέρεται «Ζει» και όχι «ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το ρήμα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που έγιναν όταν σκοτώθηκε ο βουλευτής – «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει».